“Ζει” (“He lives”)- Grigoris Lambrakis

 

“Ζει” (“He lives”)- Grigoris Lambrakis

Regardless of anyone’s politics today we remember the passing of Grigoris Lambrakis a noble Hellenic physician, athlete, and left-leaning parliamentarian whose assassination in 1963 shocked the nation and galvanized a generation. A decorated long jumper who represented Hellas in the 1936 Berlin Olympics, Lambrakis became a prominent voice for peace, social justice, and democracy during the politically turbulent post–Civil War years in Hellas , and a topic we have to discuss and explore in more depth in the future.

A professor of medicine at the University of Athens, Lambrakis used his public platform to speak out against militarism and repression. He was a founding member of the Greek Committee for International Détente and Peace and led protests against the country’s NATO policies and nuclear armament. In April 1963, he famously marched alone in the banned Marathon–Athens peace rally, symbolizing resistance against state authoritarianism.

On May 22, 1963, Lambrakis was attacked in Thessaloniki by right leaning extremists with links to the security services. He succumbed to his injuries five days later, on May 27, turning his assassination into a national trauma. His murder, and the botched official response, revealed the deep collusion between the state and paramilitary groups. The event sparked mass protests and public outcry, leading to the resignation of key government officials and the exposure of a “deep state” within Hellenic political life.

Lambrakis’s death became a rallying point for the democratic left. His legacy was immortalized in the slogan “Ζει” (“He lives”), which appeared on walls across Hellas and inspired the title of Costa-Gavras’s Oscar-nominated film Z (1969). The movement that followed his death helped reshape Hellenic politics and laid groundwork for democratic resistance against the military junta that would seize power in 1967.

To this day, Grigoris Lambrakis remains a symbol of moral courage and civic resistance—a man who stood for peace and democracy in the face of violent repression. His life and sacrifice continue to inspire those fighting for justice around the world, and the Athens Classic Marathon is run in memory of Grigoris Lambrakis every November. May his memory be eternal.

Loosely translated :

«Ζει» - Γρηγόρης Λαμπράκης

Ανεξάρτητα από την πολιτική στάση κάποιου, σήμερα θυμόμαστε τον θάνατο του Γρηγόρη Λαμπράκη, ενός ευγενούς Έλληνα γιατρού, αθλητή και αριστερού βουλευτή, του οποίου η δολοφονία το 1963 συγκλόνισε το έθνος και κινητοποίησε μια γενιά. Παρασημοφορημένος αθλητής του μήκους που εκπροσώπησε την Ελλάδα στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου το 1936, ο Λαμπράκης έγινε μια εξέχουσα φωνή για την ειρήνη, την κοινωνική δικαιοσύνη και τη δημοκρατία κατά τη διάρκεια των πολιτικά ταραγμένων χρόνων μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο στην Ελλάδα, και ένα θέμα που πρέπει να συζητήσουμε και να διερευνήσουμε σε μεγαλύτερο βάθος στο μέλλον.

Καθηγητής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο Λαμπράκης χρησιμοποίησε το δημόσιο βήμα του για να μιλήσει ενάντια στον μιλιταρισμό και την καταστολή. Ήταν ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Επιτροπής για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη και ηγήθηκε διαμαρτυριών κατά των πολιτικών και των πυρηνικών όπλων του ΝΑΤΟ της χώρας. Τον Απρίλιο του 1963, παρέλασε μόνος του στο απαγορευμένο ειρηνευτικό συλλαλητήριο Μαραθώνα-Αθήνα, συμβολίζοντας την αντίσταση ενάντια στον κρατικό αυταρχισμό.

Στις 22 Μαΐου 1963, ο Λαμπράκης δέχθηκε επίθεση στη Θεσσαλονίκη από δεξιούς εξτρεμιστές με διασυνδέσεις με τις υπηρεσίες ασφαλείας. Υπέκυψε στα τραύματά του πέντε ημέρες αργότερα, στις 27 Μαΐου, μετατρέποντας τη δολοφονία του σε εθνικό τραύμα. Η δολοφονία του, και η αποτυχημένη επίσημη απάντηση, αποκάλυψαν τη βαθιά συμπαιγνία μεταξύ του κράτους και των παραστρατιωτικών ομάδων. Το γεγονός πυροδότησε μαζικές διαμαρτυρίες και δημόσια κατακραυγή, οδηγώντας στην παραίτηση βασικών κυβερνητικών αξιωματούχων και στην αποκάλυψη ενός «βαθέος κράτους» στην ελληνική πολιτική ζωή.

Ο θάνατος του Λαμπράκη έγινε σημείο συσπείρωσης για τη δημοκρατική αριστερά. Η κληρονομιά του απαθανατίστηκε στο σύνθημα «Ζει», το οποίο εμφανίστηκε σε τοίχους σε όλη την Ελλάδα και ενέπνευσε τον τίτλο της ταινίας Ζ (1969) του Κώστα-Γαβρά, η οποία ήταν υποψήφια για Όσκαρ. Το κίνημα που ακολούθησε τον θάνατό του βοήθησε στην αναμόρφωση της ελληνικής πολιτικής σκηνής και έθεσε τις βάσεις για δημοκρατική αντίσταση ενάντια στη στρατιωτική χούντα που θα κατελάμβανε την εξουσία το 1967.

Μέχρι σήμερα, ο Γρηγόρης Λαμπράκης παραμένει σύμβολο ηθικού θάρρους και πολιτικής αντίστασης - ένας άνθρωπος που υπερασπίστηκε την ειρήνη και τη δημοκρατία απέναντι στη βίαιη καταστολή. Η ζωή και η θυσία του συνεχίζουν να εμπνέουν όσους αγωνίζονται για δικαιοσύνη σε όλο τον κόσμο, και ο Κλασικός Μαραθώνιος της Αθήνας διεξάγεται στη μνήμη του Γρηγόρη Λαμπράκη κάθε Νοέμβριο. Ας είναι αιωνία η μνήμη του.