Κωνσταντινούπολη: το ΜΕΓΑ ή ΙΕΡΟΝ ΠΑΛΑΤΙΟΝ (Sacrum Palatium)

 

Όπως ο Διοκλητιανός στην Αντιόχεια και ο Γαλέριος στην Θεσσαλονίκη, ο Κωνσταντίνος έχτισε το αυτοκρατορικό παλάτι, ένα εκτενές συγκρότημα ανακτόρων, κοντά στον Ιππόδρομο. Για να τονίσει τον ιερό χαρακτήρα του, αντικατέστησε την συνηθισμένη κατά την παράδοση προσωπογραφία του αυτοκράτορα πάνω από την χάλκινη θύρα της κυρίας εισόδου, με μια εικόνα του Χριστού.

Τη θέση του παλατιού κατέχουν σήμερα το Μπλε Τζαμί ή Τζαμί του σουλτάνου Αχμέτ με τα προσκτίσματά του και νέες εκτεταμένες συνοικίες.

Όλοι σχεδόν οι αυτοκράτορες, από τον Κωνσταντίνο ως τον Νικηφόρο Φωκά (963-969) και τον Ιωάννη Τσιμισκή (969-976), το εκόσμησαν με διάφορα χτίσματα: επίσημες αίθουσες υποδοχής, ιδιαίτερα διαμερίσματα, περίπτερα αναψυχής, εκκλησίες και παρεκκλήσια.

Μετά τα τέλη του 11ου αιώνα το Μέγα Παλάτιον εκγαταλείφθηκε σιγά-σιγά, καθώς οι αυτοκράτορες προτιμούσαν το ανάκτορο των Βλαχερνών.

Τα κυριότερα τμήματα του Μεγάλου Παλατίου πριν από τον 8ο αιώνα ήταν τα εξής:

• η Χ α λ κ ή Π ύ λ η: η κύρια είσοδος του παλατιού με ένα είδος μνημειώδους διαδρόμου-προθαλάμου που ονομάστηκε έτσι είτε από την χάλκινη θύρα της εισόδου του είτε από τα χάλκινα επιχρυσωμένα κεραμίδια της στέγης.

• το Τ ρ ί κ λ ι ν ο ν των δέκα εννέα ακκουβίτων (από το λατινικό ρήμα accumbo = κατακλίνομαι): αίθουσα υποδοχής με 19 ανάκλιντρα συμποσίου, κατά τον αρχαίο τρόπο, που μπορούσαν να δεχτούν το καθένα δώδεκα συνδαιτυμόνες.

• η Δ ά φ ν η: το όνομά της οφείλεται είτε στην παρουσία ενός αγάλματος της νύμφης αυτής είτε στα δάφνινα στεφάνια που απένειμε εκεί ο αυτοκράτορας στους συγκλητικούς την πρώτη Ιανουαρίου.

• ο Χ ρ υ σ ο τ ρ ί κ λ ι ν ο ς: οκταγωνική αίθουσα του θρόνου που στεγαζόταν με έναν τρούλο με 16 παράθυρα και περιβαλλόταν από οκτώ αψιδωτές κόγχες∙ ο αυτοκρατορικός θρόνος ήταν στην ανατολική αψίδα της οποίας την κόγχη διακοσμούσε ένα μωσαϊκό με τον Χριστό ένθρονο.

• η Μ α γ ν α ύ ρ α: αίθουσα ακροάσεων σαν τρίκλιτη βασιλική, όπου ο αυτοκράτορας καθόταν στην αψίδα.

Το Μέγα Παλάτιον περιείχε επίσης αθλητικές εγκαταστάσεις: οπωσδήποτε έναν στεγασμένο ιππόδρομο και το Τ ζ υ γ κ α ν ι σ τ ή ρ ι ο ν, ένα στάδιο που έχτισε ο Θεοδόσιος Β’, προορισμένο για το παιχνίδι τζυκάνιο, που προερχόταν από τους Πέρσες. Το τζυκάνιο παιζόταν από δύο ομάδες έφιππων, εξοπλισμένων με μακρυά μπαστούνια στην κορυφή των οποίων υπήρχαν δίχτυα, με τα οποία προσπαθούσαν να σπρώξουν μια δερμάτινη σφαίρα προς την εστία της αντίπαλης ομάδας.

Υπήρχαν και άλλα ανάκτορα για τους αυτοκράτορες και τα μέλη της οικογένειάς τους, στην Κωνσταντινούπολη και στις ασιατικές και ευρωπαϊκές εξοχές της, μακριά από την κίνηση της πόλης. Μερικά χρησίμευαν για θερινή διαμονή ή ως κυνηγετικά περίπτερα. Σε όλα οι αυτοκράτορες επιζητούσαν να ικανοποιήσουν την αίσθηση της ανέσεως, της πολυτέλειας και της διασκεδάσεως.

Η σημαντικότερη πηγή σχετικά με τον Μεγάλο Παλάτιο είναι το έργο «Περί βασιλείου τάξεως» (λατ. De ceremoniis aulae Byzantinae) που συντάχθηκε από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Ζ΄ Πορφυρογέννητο ή γράφτηκε κατόπιν παραγγελίας του στα μέσα του 10ου αιώνα.

___

εικόνα: Κωνσταντινούπολη

Αρχαιολογία - Archaeology